bijdrage door Oscar Tyssen
foto’s: Copyright Lieven Nollet & Oscar Tyssen
Het grootste deel van de mensen die de Bib bezoeken komen enkel voor de uitwisseling van hun boeken of tijdschriften en blijven op het gelijkvloers. Enkelingen wagen het toch hoger; meestal om een bezoek te brengen aan de toiletten , de Reynaert- of Conferentiezaal of de afdeling kunstboeken. Of je nu met de lift of te voet het trappenhuis opgaat, vanaf de tweede verdieping kom je in contact met het schitterende glasraam van Staf Pyl.
Bij vroegere rondleidingen stelde ik vast dat ten eerste: weinigen weten dat dit werk van voornoemde kunstenaar stamt en ten tweede: weinigen een idee hebben wat het voorstelt. Geen enkele verwijzing aan het glasraam maakt melding van deze informatie .
Met onderstaande beschrijving wil ik deze leemte invullen.
Het is de “Kommissie voor Schone Kunsten” die in 1976 voorstelde om een kunstglasraam te plaatsen in de trapzaal op de eerste verdieping van de nieuwe bibliotheek. Voor de uitvoering werd aan Staf Pyl gedacht.
In de jaren ‘70 was deze kunstenaar en glazenier qua ontwerp en uitvoering in topvorm. Hij wilde ook bewijzen dat hij deze belangrijke opdracht aankon; zeker voor zulk een belangrijk gebouw als de nieuwe Stadsbibliotheek die pas in het najaar van 1976 in gebruik was genomen.
Het ontwerp dat hij in 1977 hiervoor maakte bestond uit een drieluik, uitgevoerd als een indrukwekkende “Boom van kennis” die dooreen de verschillende verdiepingen zou ‘doorgroeien’.
Hiervoor zouden er glasramen worden geplaatst
op de drie verdiepingen. Het onderste luik (links) laat aan de voet van de boom een massa rondslingerende letters zien.
Deze letters groeien uit tot woorden zoals bladeren van een boom. De volgende begrippen zijn leesbaar:
WETEN
VRAGEN
AARDE
TAAL
LEVEN
LIEFDE
DOOD
GOD
KENNIS
Op het bovenste luik gaat de boomvorm over in datgene wat we uit deze ervaring en kennis zelf meedragen: datgene dat de mens vormt tot een eigen persoonlijkheid en zijn verantwoording voor omgeving en medemens
Op dit luik kan men goed zien hoe Staf Pyl een deel van het ontwerp nog verschillende keren heeft aangepast en herschikt.
Pas in 1977 kreeg het uitgevoerde ontwerp een gunstig advies. Toch rezen er nog problemen met de financiering van het totaalproject. Hierdoor kon enkel maar het middendeel van het drieluik in uitvoering worden gegeven. Uiteindelijk werd op 30 december 1977 de aankoop van dit deel door de toenmalige gemeenteraad goedgekeurd voor de som van 800.000Bfr (voor het glasraam 700.000Bfr en 100.000Bfr voor het stalen raam waarin het is opgehangen). Staf Pyl heeft dit middenluik dan uitgevoerd en geplaatst in 1978. Afmetingen van dit middendeel zijn 185cm br x 370cm h. In bijlage tonen we een aantal foto’s van dit luik in zijn huidige toestand op de tweede verdieping van de Bib.
Op de eerste en derde verdieping is er nog altijd een lege glasruimte, die normaal voorzien waren voor de andere delen. Het was wel altijd de bedoeling van het stadsbestuur om ook de twee overblijvende delen op een later tijdstip te laten uitvoeren. Spijtig genoeg is het er nooit van gekomen.
Wat brengt de toekomst voor dit glasraam?
Normaal is het de bedoeling dat de huidige Bib wordt afgebroken en een nieuw bibliotheekgebouw op het Heymanplein moet verschijnen in de periode 2024/2025. Hopelijk neemt het huidige stadsbestuur de nodige voorzorgen en voorziet het in een herbestemming van dit glasraam op een mooie en zichtbare
plaats.
Dit erfgoed moet dringend bewaard en in ere hersteld. Zeker voor zulk een belangrijke kunstenaar als Staf Pyl.