bijdrage door Hubert Van de Vijvere
foto’s: Copyright Oscar Tyssen
Dit glasraam werd voor het eerst getoond in1962 op de tentoonstelling ‘Gewijde Kunst in Vlaanderen’ in het stedelijk museum van Sint-Niklaas. In 1965 stond het ook op de internationale tentoonstelling ARS SACRA NOVA die plaats vond in de Heilig Kruiskerk in Zwijndrecht.
Het was de tijd van het Tweede Vaticaans Concilie, toen de katholieke kerk bezig was met een “aggiornamento”, een complexe reeks veranderingen om meer aansluiting te vinden bij de moderne mens en de ontwikkelingen in de maatschappij. Deze evolutie leidde er ook toe dat kunstenaars voor het ontwerpen en uitvoeren van nieuwe beeldende kunst voor kerkgebouwen niet meer strikt gebonden waren aan de regels die voorheen golden en die zeer beperkend waren.
Het glasraam stelt de verrezen Christus voor in een stijl die tussen het abstracte en het figuratieve navigeert. Het is een sleutelwerk in het oeuvre van Staf Pyl, omdat hij het helemaal vrij heeft kunnen bedenken en realiseren. Staf De Smedt, toenmalig onderpastoor van de kerk in Zwijndrecht, zelf ook kunstenaar en curator van de ARS SACRA NOVA tentoonstelling, stond in nauwe verbinding met hem tijdens dat creatieproces. Hij heeft dit glasraam ook aangekocht. De hierbij getoonde schetsen geven een inkijk in het denk- en ontwerpproces.
Het is een van de vroege werken waarin Staf Pyl zo duidelijk zijn eigen mogelijkheden als modern kunstenaar-glazenier ten volle kon etaleren: zijn kenmerkende manier van schilderen en tekenen met glas en lood als gelijkwaardige elementen. De krachtige lang uitgetrokken Christusfiguur, symbool van opstanding uit de dood, wordt vormgegeven in een complexe puzzel van loodlijnen en -vlakjes, doorweven met roodgloeiende staafjes en andere kleine geometrische elementen tegen de achtergrond van een subtiele glasmozaïek van warm licht in alle mogelijke tinten van geel, oranje en roodbruin.
Ook inhoudelijk is en blijft dit voor mij een belangrijk werk. Ondanks de ontkerkelijking van onze maatschappij blijft dit “beeld” betekenis houden als symbool van de opstanding van de hedendaagse mens van goede wil die bevrijd van strikte levenspatronen maar daardoor ook met een grotere verantwoordelijkheid in wereld staat en die zowel de diepmenselijke als de authentiek christelijke waarden als leidraad aanhoudt en in praktijk tracht te brengen.
Toen Staf De Smedt destijds het glasraam aan de stad Sint-Niklaas wou schenken om het te laten inbouwen in het nieuwe crematoriumgebouw, bleek dat Staf Pyl na veel discussie bereid zou geweest zijn om de naam te veranderen in “De Mens”, alsof hij aanvoelde dat deze verschuiving van betekenis kon aansluiten bij de veranderende tijd. Jammer genoeg is dat project niet doorgegaan.
Voor tentoonstelling van het werk in een religieuze context bleef de oorspronkelijke titel “Verrijzenis” behouden.
Het werk dat nog altijd in het bezit van de familie De Smedt is, zou zeker een plaats verdienen in een openbare ruimte, zodat een breed publiek het kan blijven bewonderen.
